Kokoszka (Polonus) Stanisław (ok. 1540 – ok. 1566), propagator antytrynitaryzmu w Polsce. Syn pochodzącego ze wsi, średnio zamożnego szewca i obywatela krakowskiego Jakuba (zm. ok. 1565/6) oraz Urszuli, wpisany został w półr. zim. 1552/3 r. na Akad. Krak. jako «Stanislaus Marci (sic) Kokoska, dioc. Cracoviensis». Dn. 17 VI 1557 r. zapisał się na uniwersytet w Bazylei. Niedługo zapewne potem stał się K. sługą jednego z najwybitniejszych myślicieli wczesnego antytrynitaryzmu włoskiego Leliusza Socyna, który często podróżował po Europie (m. in. zimą 1558/9 r. był po raz drugi w Polsce). Wg dobrze poinformowanego Jana Łasickiego, K. dostarczył do Polski antytrynitarskie pisma Michała Serweta, a zapewne również Socyna. Pod koniec życia był K. famulusem «domini Kischka, palatinidis Vilnensis». Chodziło tu najpewniej o wojewodzica witebskiego Jana Kiszkę, wychowanka wolnomyślnych humanistów bazylejskich Sebastiana Castelliona i Celio Seconda Curiona. K. zmarł nagle we Włoszech nieco przed 30 V 1566 r. Dopiero 11 X t. r. wdowa Urszula upoważniła pochodzącego z Bressanone w Tyrolu kupca włoskiego, a zarazem obywatela krakowskiego Piotra Maffona (związanego zresztą z działaczami polskiej reformacji, m. in. z antytrynitarzem Prosperem Provaną) do załatwienia sprawy pozostałości «honesti Stanislai Poloni, filii sui».
Glemma T., Piotr Kostka, Tor. 1959; Kot S., L’influence de Michel Servet sur le mouvement antitrinitarien en Pologne et en Transylvanie, w: Autour de Michel Servet et Sebastien Castellion, Haarlem 1953 s. 86, 98; tenże, Polacy w Bazylei za czasów Zygmunta Augusta, „Reform. w Pol.” R. 1: 1921; Wdowiszewski W. J., Gabriel Słoński, architekt krakowski XVI wieku, Prace Kom. Hist. Sztuki, Kr. 1896 V (częściowo błędne dane o ojcu K-i); Wotschke T., Christoph Thretius, „Altpreuss. Monatsschr.” Jg 44: 1907 s. 50 i nadb.; tenże, Geschichte der Reformation in Polen, Leipzig 1911; – Album stud. Univ. Crac. III 4; Arch. do Dziej. Liter., VI 3; Briefwechsel der Schweizer mit den Polen, Hrsg. v. T. Wotschke, Lepzig 1911; – Arch. Państw. w Kr.: Dział Miejski, Kat. Gł. nr 444 s. 204, nr 445 s. 372–4, 445–6, 679, nr 757 s. 402–3, nr 758 s. 418, nr 760 s. 810–1, nr 1422 s. 207, nr 1423 s. 22; B. Jag.: rkp. 260 k. 7 r.
Wacław Urban